Nacionalni park Biogradska gora - Bjelasica

Credits: https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Albinfo

Planina Bjelasica se smjestila između pet opština: Kolašin, Mojkovac, Bijelo Polje, Berane i Andrijevica. Dužina i širina joj iznose 30 km, a površina oko 630 km2. Njene prirodne granice su rijeka Tara i Lim sa zapada i istoka, sa sjevera rijeke Ljuboviđa i Lepenica, a sa južne strane to je rijeka Dreko.

Prekrivena prostranim šumama i pašnjacima, prekrasnim jezerima, ispresjecana rijekama i potocima predstavlja jednu od najljepših planina Crne Gore.

Iako je bogata planinskim vrhovima, njen reljef, vulkanskog porijekla, je blago zatalasan pa su joj i vrhovi zaobljeni bez oštrih ivica. To je karakteriše lako prohodnom i pristupačnom planinom. 

Vertikalni presjek reljefa se kreće od 575 m (Lim kod Ribarevine) do 2139 m (vrh Crna glava), a upotpunjuju ga brojni cirkovi, valovi i rečne terase. U pravcu sjeverozapad-jugoistok uočavaju se 4 vijenca odnosno rbatine: 

• Kobilja glava - Miljevača - Bikovača - Ključ;
• Donji Lumer - Gornji Lumer (Goleš) - Lice (Ogorela glava) - Troglava - Zekova glava;
• Jarčeva strana - Razvršje - Svatovsko groblje - Crna lokva - Crna glava;
• Mučnica - Turjak - Bjelogrivac - Strmenica - Strmni pod. 

Bjelasica je planina bogata vrhovima koji idu i preko 2000 m nadmorske visine. Najviši vrh je Crna glava sa 2139 m n.v., a osim njega tu su i: Strmenica (Crna glava II), (2122 m), Zekova glava (Repetitor) (2117 m), Troglava (2072 m), Strmni pad (2050 m), Razvršje (2033 m), Ogorela glava (1988 m), Ogorelica (1986 m), Ključ (1972 m), Bjelogrivac (1970 m) Turjak (1912 m) i drugi. 

Prostor Bjelasice smatra se hidrografski najbogatijim i najkompleksnijim u našoj zemlji. Sa istoka i zapada “opkoljena” je dvijema velikim rijekama Lim i Tara, a slivovi ove dvije rijeke presjecaju njeno područje. Bogata glacijalnim jezerima koja su smještena u cirkovima i termalnim basenima. Osim Biogradakog jezera, koje je najveće i najpoznatije, tu su još i Pešića jezero, Malo i Veliko Ursulovačko jezero, Malo i Veliko Šiško jezero i Ševarina. 

Na teritoriji planine Bjelasica nalazi se najmanji, ali ne i manje važan, Nacionalni park Biogradska gora. Sa svojom površinom od 5650 ha, smjestio se sa desne strane rijeke Tare, odnosno u sjeveroistočnom dijelu Crne Gore. Pripada opštinama Kolašin, Mojkovac i Berane. Nadmorska visina mu se kreće od 832 m n.v. kod Tare do 2139 m n.v., vrh Crna glava. Granica Parka počinje od rijeke Tare, ide preko Jarčeve strane, uzdiže se do vrha Crna glava i na kraju se spušta prema Lumerskom potoku i rijeci Tari. 

Credits: https://www.flickr.com/photos/95660304@N04/

U srcu Parka ušuškalo se jedno od najljepših planinskin jezera Crne Gore. Biogradsko jezero sa svojim pritokama Biogradskom rijekom (duga 8 km) i potokom Bendovac i otokom Jezeršticom, smjestilo se u Biogradskoj prašumi na 1094 m nadmorske visine. Dugačko je 1100 m, a široko 410 m, sa prosječnom dubinom od 4,5 m, odnosno sa najvećom dubinom od 12 m. Nalazi se 16 km sjeveroistočno od Kolašina, a od magistralnog puta Kolašin - Mojkovac udaljeno je svega 4 km. Sa svojom prašumskom okolinom predstavlja najljepši dio Nacionalnog parka. 

Ledničkog je porijekla i pripada grupi akumulacionih jezera. Nastalo je spuštanjem lednika sa najviših djelova Bjelasice, kroz dolinu Biogradske rijeke. Morenski materijal koji je nošen i taložen na 1000 m nadmorske visine, pregrađivao je valov (ledničko korito) i tako stvarao današnje jezero. 

Vjeruje se da su se vile, zaštitnice vode i prirode, sastajale na najplićem dijelu jezera gdje su izvodile svoj vilinski ples (vilinsko kolo). Svojom ljepotom i gracioznošću opijale su sav živi svijet koji bi se našao u njihovoj blizini.

O nastanku jezera postoji i legenda da je na mjestu današnjeg jezera bilo plodno polje koje su obrađivala dva brata. Žito koje bi braća dobijala posle žetve djelili su u slozi, sve do jedne jeseni kada se braća posvađaše oko podjele žita. U napadu bijesa mlađi brat ubije starijeg, a majka skrhana bolom prokune mlađeg sina i od jačine njene kletve prolomi se tlo na kom su braća skupljala žito. Po legendi, na tom mjestu je nastalo današnje Biogradsko jezero. 

Jezero koje je prepoznatljivo po svojoj smaragdnoj boji, svojom ljepotom privlači veliki broj posjetilaca, koji lijepo uređenom pješačkom stazom, duž cijelog oboda Biogradakog jezera (3,4 km), mogu uz laganu šetnju uživati u očaravajućem ambijentu jezera i njegove okoline. Miris šumskog rastinja koji se širi ovim predjelom ukazuje na ogromnu raznovrsnost biljnog pokrivača. 

Još davne 1878. godine knjaz Nikola Petrović, koji je predio današnjeg Nacionalnog parka dobio na poklon, bješe zadivljen njegovom ljepotom i odluči da ga stavi pod zaštitu, čime područje dobija naziv “Knjažev zabran”, odnosno “Branik”. O Zabranu se strogo vodilo računa sve do 1918. godine, kada Narodna skupština konfiskuje imoviju dinastije Petrović, a sa njom i Biogradsku goru, tj. Zabran. Posle ovoga nastupa period zanemarivanja njegove zaštite, odnosno do nekontrolisane sječe šuma. Godine 1935., ljubitelji prirode angažuju se kod tadašnjih vlasti za proglašenje “Branika” tj. Biogradake gore, Nacionalnim parkom. Međutim, i pored sve opravdanosti za proglašenje, do toga nije došlo. 

Posle Drugog svjetskog rata, radi obnavljanja porušenih kuća, ponovo dolazi do nekontrolisane sječe šuma. 

Tek 1952. godine, Biogradska gora biva proglašena Nacionalnim parkom. Radi zaštite prašumskog rezervata, Zakonom o nacionalnim parkovima iz 1978. godine, zabranjenjen je lov divljači i sječa šuma, kao i sve druge aktivnosti koje bi uticale na uništavanje prirodnog rezervata Biogradske gore. 

Biogradska gora zajedno sa prašumama Perućica u Bosni i Hercegovini i Bjeloveškom prašumom u Poljskoj, predstavlja jednu od poslednjih prašuma Evrope, a samim tim pripada kategoriji nacionalnih parkova evropskog tipa. Smještena je u slivu Biogradske rijeke i Jezerštice i zahvata površinu od 1600 ha. 

Pravi je ekološki dragulj Bjelasice, bogata šumama i vodama. Zbog svojih povoljnih klimatskih uslova mnoge životinje su na njenoj teritoriji pronašle svoje utočište. 

Autor teksta: Jovana Ratković / Sva prava zadržana
Zahvalna na čitanju.