Zanimljive geografske činjenice - Antarktik

Na Zemlji još uvijek postoje mjesta o kojima znamo vrlo malo. Takva područja u većini slučajeva imaju ekstremne klimatske uslove, nepristupačne terene, udaljena su ili zbog biljnog pokrivača slabo prohodna. 

Od svih kontinenata, Antarktik je zbog svojih karakteristika najvjerovatnije najneistraženije područje na svijetu. Naučnici još uvijek pronalaze nove oblike života, istražuju vremenske uslove, ali i navike divljih životinja. To je, ledena, zabačena, pustinja smještena u zoni vječitog snijega i leda, područje prekriveno tajnama koje tek treba otkriti. 

Upravo zbog te svoje "tajnovitosti" Antarktik je privlačan mnogima.

Ovaj najjužniji, najsuvlji, najviši, najhladniji i najvjetrovitiji kontinent zahvata površinu od 14,2 miliona kvadratnih kilometara (na njemu bi se mogle smjestiti dvije Australije), što ga čini petim kontinentom po veličini. 

Brojne su zanimljivosti koje ovaj kontinent izdvajaju od drugih. 

1. Antаrktik je u prosjeku nаjhlаdniji i nаjsušniji kontinent nа Zemlji.

https://pixabay.com/

Antarktik je u suštini polarna pustinja, koja godišnje u prosjeku, u obalnom području, ima manje od 20 cm padavina, a još manje kako se ide prema unutrašnjosti kontinenta. To čini antarktičku pustinju jednom od najsušnijih na svijetu. Takođe, Antarktik je jedno od najhladnijih područja na Zemlji. Najhladniju prirodnu temperaturu zabilježenu na Zemlji, ikada, izmjerila je ruska stranica Vostok na Antarktiku 21. jula 1983. godine. Tog dana temperature su pale na minus 89,2 stepena celzijusa. Kao da hladnoća i suvoća nijesu dovoljni, brzina vjetra redovno prelazi 160 km/h.

2. Prekriven ledom

https://pixabay.com/

Oko 98 procenata Antarktika prekriveno je ledom, odnosno kontinent sadrži oko 90 procenata od cjelokupne količine leda na svijetu i oko 70 procenata od cjelokupne svjetske svježe vode. Ako bi se ova količina leda otopila, nivo mora bi porastao za oko 60 metara. Najveći ledeni sprud je ledeni sprud Ros, koji je otprilike veličine Francuske.

3. Pod ledom Antarktika ima mnogo jezera 

https://lonelyspore.wordpress.com/

Nа Antаrktiku imа mnogo rijekа i jezerа, аli velikа većinа njih je zаkopаnа pod ledom. Jezero Vostok je najveće od gotovo 400 poznatih subglacijalnih jezera. Smatra se da je ovo jezero šesto po veličini na svijetu. Neki naučnici vjeruju da bi uslovi kakvi su u ovom jezeru mogli podsjećati na stanje ledenih okeana, za koje se pretpostavlja da postoje na Jupiterovom mjesecu Evropa i Saturnovom mjesecu Enkelada.

4. Antarktik ima i jezero koje nikada ne može da se zaledi

https://www.sporcle.com/blog/

Duboko jezero na Istočnom Antarktiku jedno je od mnogih prepoznatljivih geografskih obilježja kontinenta. Voda Dubokog jezera je 10 puta slanija u odnosu na okean, čak je i rival Mrtvom moru. Ovaj salinitet održava jezero tečnim, iako temperatura vode može dostići minus 20 stepeni celzijusovih u najdubljoj tački. Zbog ovih uslova, Duboko jezero je jedan od najmanje produktivnijih ekosistema na planeti.

5. Nije sav kontinent prekriven snijegom i ledom

https://www.atlasobscura.com/places/mcmurdo-dry-valleys

Suve doline Mek Murdo je niz područja koji nijesu pokriveni snijegom. Ime su dobile zbog niske vlažnosti vazduha i nedostatka snijega ili ledenog pokrivača, a suve su jer okolne planine blokiraju vazduh koji cirkuliše sa okeana. Ovi jedinstveni uslovi dijelom su prouzrokovani i uticajem katabaričkih vjetrova, koji se javljaju kada se hladan i gust vazduh povuče nizbrdo. Mogu dostići brzinu i do 320 km/h.

6. Antarktik ima najveću prosječnu nadmorsku visinu

https://pixabay.com/

Antarktik je mjesto bogato planinama, sa prosječnom nadmorskom visinom od 2500 metara. Na geografskom Južnom polu, nadmorska visina je 2835 metarea. Najviši vrh je na planini Vilson, sa nadmorskom visinom od 4892 metara.

7. Nijesu sve planine na Antarktiku vidljive 

https://pixabay.com/

Planine Antarktika, koje se ponekad nazivaju „duhovi“, odnosno planinski lanac Gamburdsev, su subglacijalne planine koje se nalaze na istočnom Antarktiku. Prostiru se na oko 1200 kilometara, a izdižu se na oko 2700 metara nadmorske visine - pretežno iste veličine kao i evropski Alpi. Ovaj planinski lanac se ne može vidjeti jer je smješten ispod 2000 metara leda i snijega. Nije poznato kada su nastale ove planine, iako naučnici vjeruju da bi to moglo biti negdje između 34 i 500 miliona godina.

8. Planina Erebus - najjužniji aktivni vulkan na Zemlji

https://www.flickr.com/photos/elisfanclub/

Sa najvišim vrhom od 1279 metara, Erbus je drugi najviši vulkan na Antarktiku, nakon planine Sidli i najjužniji aktivni vulkan na Zemlji. Naučnici vjeruju da je vulkan postao aktivan prije 1,3 miliona godina. Danas je tu smještena opservatorija, kojom upravlja Rudarsko-tehnološki institut iz Novog Meksika.

9. Na Antarktiku nema gradova sa stalnim stanovnicima

https://pixabay.com/

Antarktik je posljednja velika regija koja je otkrivena na Zemlji, a otkriven je davne 1820. godine. Čak i posle otkrića, Antarktik je ostao u velikoj mjeri neistražen, zbog svog neprijateljskog okruženja, kao i nedostatka potrebnih resursa za istraživanje.

Prevod i obrada teksta: Jovana Ratković / Sva prava zadržana

Zahvalna na čitanju.